آیا می دانید تقریبا همه ی دستگاه های سل کانتر بر اساس دو مکانیسم مقاومت الکتریکی و پراکنده شدن نور کار می کنند؟
مقاومت الکتریکی
در دستگاه سل کانتر دو الکترود وجود دارد که حامل جریان الکتریکی هستند. خون بعد از رقیق شدن از بین این دو الکترود عبور می کند. عبور هر سلول خونی از بین این دو الکترود یک مقاومت الکتریکی ایجاد می کند که منجر به یک پالس می شود. تعداد این پالس ها به ما می گوید که چند تا سلول عبور کرده است و هر چه ارتفاع پالس بلندتر باشد یعنی سلول بزرگتر است.
پراکندگی نور
در این مکانیسم خون بعد از رقیق شدن به صورت یک ردیف سلولی از بین یک روزنه به نام اپرچر و از جلوی یک منبع نوری عبور می کند. این سلول ها باعث پراکنده شدن نور می شوند و نور پراکنده شده توسط یک فتوسل یا دیود نوری به پالس الکتریکی تبدیل می شود. سلول های بزرگتر نور را بیشتر پراکنده می کنند و در نتیجه ارتفاع پالس بیشتر می شود. همچنین تعداد پالس ها نشان دهنده تعداد سلول هاست.
- در بعضی دستگاه منبع نوری، لامپ تنگستن و در بعضی لیزر است.
- هر چه قطر اپرچر کمتر باشد قطر ردیف سلول که دارد از جلوی نور عبور می کند کمتر بوده و در نتیجه دقت جواب بیشتر می شود. سعی بر این است که این قطر به قطر گلبول قرمز خون نزدیک تر باشد.
در دستگاه سل کانتر، دست کم دو مجرا وجود دارد.
- در مجرای اول، اندازه و تعداد گلبول های قرمز و پلاکت ها مشخص می شود.
- در مجرای دوم، با استفاده از رقیق کننده و ماده لیز کننده، گلبول های قرمز لیز می شوند و فقط گلبول های سفید دست نخورده شمارش می شوند. در این مجرا مقدار هموگلوبین هم از روش سیان متهموگلوبین به دست می آید.
در دستگاه های جدیدتر برای اندازه گیری انواع لکوسیت ها مجراهای دیگری هم وجود دارد.
میزان هماتوکریت یا HCT و حجم متوسط گلبول قرمز یا MCV در دستگاه سل کانتر از روی یکدیگر به دست می آیند. در بعضی از دستگاه ها با محاسبه میانگین ارتفاع پالس های سلول های عبوری از اپرچر، MCV به دست می آید و بعد بر اساس تعداد گلبول های قرمز HCT محاسبه می شود. در بعضی دیگر، از مجموع تعداد پالس های ایجاد شده از عبور گلبول های قرمز، میزان HCT مشخص می شود و با استفاده از تعداد گلبول های قرمز، مقدار MCV به دست می آید.
در بیشتر دستگاه ها، بقیه مقادیر مربوط به گلبول قرمز مانند MCH و MCHC با قرار دادن تعداد گلبول قرمز، HCT و مقادیر هموگلوبین در فرمول های مربوطه ارائه می شوند.
میزان پراکندگی اندازه گلبول های قرمز یعنی RDW، از روی ميزان تغييرات ارتفاع پالسهای حاصل از عبور گلبولهای قرمز تعيين می شود و به صورت انحراف معيار (با واحد فمتوليتر) يا ضريب انحراف معيار (با واحد درصد) بیان می گردد.
